Hoe goed is nog het goede doel?
Woensdag 11 Januari 2012 Het is vroeg in de avond, net na het eten, de keuken is opgeruimd, en ik zet me voor de tv. Daar gaat de bel. Om deze tijd verwacht ik geen bezoek en dat betekent meestal dat er iemand voor de deur staat voor een goed doel. Iemand met een collectebus, of een student die donateurs aan het werven is.Donateurs voor goede doelen zijn blijkbaar hard nodig, de werving is hardnekkig. Maar even hardnekkig weigeren wij het verhaal aan te horen van de studenten die hier aan de deur komen. Wij betalen trouw donaties aan diverse goede doelen, al jaren lang, en dat vinden wij voldoende, daar kan niets meer bij. Nooit hebben we getwijfeld of ons geld wel goed terecht kwam. We hebben altijd volledig op de goede naam van deze organisaties vertrouwd.
Maar een paar maanden geleden kreeg ik een doorstuure-mail, en door die mail ben ik gaan twijfelen of ons geld echt wel op de juiste plaats terecht komt.
Ik ben al jaren lid van een organisatie waarvoor ik vorig jaar voor het eerst heb gecollecteerd. En ik had het wijkhoofd beloofd ook dit jaar weer met de collectebus langs de deuren te gaan. Maar die belofte kan ik door die doorstuurmail niet meer nakomen. Want daarin stond een stuk over een vertrekpremie die de secretaris-generaal van deze organisatie heeft ontvangen. Een enorm bedrag. En haar plaatsvervangster kreeg ook een aardig sommetje, het deed me naar adem snakken. “De betaling van de hoge bedragen,” stond in de mail, “maakte deel uit van een geheime deal die nu pas uitlekte.” Diegene die de mail rondstuurde had ook uitgezocht wat bestuurders van andere goede doelen verdienen, en ook dat was schrikken.
Vorige week kreeg ik ook een ander mailtje. Een Gelukkig Nieuwjaarwens van het collecteteam van diezelfde organisatie. Een mooie aanleiding voor mij om een mail terug te sturen. Met ook de beste wensen voor het collecteteam, dat team kan er per slot ook niets aan doen dat hogerhand zo respectloos met het geld van donateurs en gulle gevers is omgegaan. Maar ik stuurde de mail ook om te vertellen dat ik niet ga collecteren, en er over nadenk om na tientallen jaren mijn lidmaatschap op te zeggen. Reden:de inhoud van de meegezonden doorstuurmail. Een paar dagen later kreeg ik een mail terug van de manager van de landelijke collecte. Hij vond het jammer maar begrijpelijk dat ik niet meer wilde collecteren en legde op persoonlijke titel uit hoe het zat met die vertrekpremie. Ondermeer dat die secretaris-generaal van de organisatie het onderste uit de kan had willen hebben. (Dat wil ik ook wel eens in sommige situaties, maar ik krijg ook niet altijd mijn zin, dus ik vermoed dat er ook zoiets als een afspraak of een contract is geweest.) Maar er is onderzoek naar gedaan en de verantwoordelijken zijn weggestemd, schreef de manager. Verder schreef hij:”En over de directeurssalarissen: het zou prachtig zijn als goed gekwalificeerde mensen dit soort posten zouden bekleden tegen een kleine onkostenvergoeding. Bijvoorbeeld gepensioneerde oud captains of industry. Maar helaas, die zijn er niet. En het is niet zo dat zomaar willekeurig iemand deze rol kan vervullen. (…) De gegadigden liggen niet voor het oprapen.”
De gegadigden zijn er blijkbaar echter wel, en worden gelokt met een vet salaris, en dan praten we nog niet over onkostenvergoedingen enzovoort. Geld lokt dus gegadigden die anders niet voor het oprapen liggen. Het is misschien niet helemaal netjes van me, maar onwillekeurig moest ik toch aan banken, verzekeringen en dure zorgmanagers denken. Graaien bij de top, het kan lang goed gaan, maar het houdt een keer op. Trouwens, graaien doe je als kind in een grabbelton, niet als volwassene bij een bedrijf en zéker niet als je werkt voor een goede doelen organisatie. Gekwalificeerde bestuursleden met een duur prijskaartje? Zoek maar elders een functie, zou ik zeggen, als ik het voor het zeggen had. Er zijn vast wel gekwalificeerde mensen met het hart op de juiste plaats die hetzelfde werk kunnen doen, en minder hoge eisen stellen.
De mensen die trouwens het echte werk doen, die het geld binnen halen, de collectanten, de wijkhoofden, de mensen die acties organiseren, zij krijgen geen cent. Ze zouden het ook niet willen, want het gaat om het goede doel, per slot. Vrijwilligerswerk doe je met je hart, en niet om het eigen gewin. Maar reken maar dat tussen de mensen die het veldwerk doen ook zeer gekwalificeerde mensen zijn. Hoe langer ik nadacht over de gang van zaken, hoe bozer ik werd. Ik stuurde de e-mail van de collectemanager plus doorstuurmail naar een vriendin, Janneke, en het eind van het liedje was dat zij ook boos was.
Misschien vooral omdat Janneke, net als zoveel anderen, zo hard werkt voor mensen waar die organisatie ook voor werkt, zij het op een andere manier. Janneke en al die anderen zetten zich in voor terdoodveroordeelden en langgestraften, elders in de wereld. Ze schrijven brieven, bemiddelen in correspondenties. Er wordt als het nodig is geld gestuurd, zodat er toiletartikelen kunnen worden gekocht, er gaan soms mensen op bezoek bij de gevangenen. En alles wordt uit eigen zak betaald, er wordt voor gespaard, erfenisjes worden aan dit doel besteed, er wordt zuinig voor geleefd, er komt geen donatie aan te pas. Het gaat hier om mensen die dit vrijwilligerswerk vaak al jaren doen, maar zich diep zouden schamen als ze er zelf financieel beter van zouden worden.
Waarom is het dan toch zo moeilijk voor grote organisaties om gekwalificeerde medewerkers te krijgen zonder met zo’n dikke buidel geld te zwaaien? Het contrast is te groot: aan de ene kant mensen die zich gekwalificeerd kunnen noemen, en daardoor blijkbaar een vorstelijk salaris kunnen ontvangen, en aan de andere kant mensen die nauwelijks vrije tijd meer hebben door hun vrijwilligerswerk Zij hoeven geen salaris, zelfs geen onkostenvergoeding. Zij vragen niets, zij geven.
Zijn er nog “goede”goede doelen, vroeg ik me af. Ik keek naar het lijstje in de doorstuurmail.
De collectemanager had geschreven dat “alle hieronder genoemde fondsen voldoen aan het CBF-keurmerk, wat wil zeggen dat meer dan 75% van de binnenkomende fondsen besteed wordt aan het doel waarvoor het is opgericht. Bij onze organisatie ligt dat boven de 80%.”
Maar zo’n keurmerk zegt mij niet zoveel meer, na die doorstuur e-mail, en die vertrekpremie. En dan zijn er nog andere berichten. Over geld dat aan de strijkstok is blijven hangen, verhalen over kleine mislukte projecten en corruptie in derde wereldlanden. Al die donaties die verkeerd terecht zijn gekomen. Zelfs bloeddonoren hebben er mee te maken. Velen weten niet eens dat bloeddonoren een reiskosten vergoeding kunnen krijgen. De verpleegkundigen die het bloed afnemen mogen dat niet vertellen. Maar de bestuursvoorzitter ontving vorig jaar een jaarsalaris van € 258.000 , en dat was weer meer dan het jaar daarvoor. Alle ophef die daar toen al over was geweest, had geen enkel effect gehad. Want het is volgens afspraak, wordt er dan gezegd. Het lijkt erop dat de top, de leiding, besturen, directies van verscheidene organisaties totaal geen respect hebben voor degenen die doneren, of dat nu bloed is of geld. De jaarsalarissen spreken voor zich.
Doneren aan een goed doel is goed. Ik heb het altijd belangrijk gevonden, en ik vind het nog belangrijk. De vraag is alleen: gaat mijn geld echt wel naar het doel waar ik het voor heb bestemd? Of verdwijnt het in de zakken van directeuren en bestuursleden?
De collectemanager schrijft nog het volgende over die doorstuur e-mails: “het is jammer dat dit soort mails de ronde doen. Vooral omdat wij alles op alles zetten om zo min mogelijk kosten te maken, en dan deze mails lezen. Echt niet leuk. Ik hoop niet dat veel mensen zich er iets van aantrekken, vooral ook omdat er veel geld nodig is voor onderzoek naar bijvoorbeeld allerlei ziekten.”
Hij hoopt dus dat niet veel mensen zich iets van de doorstuurmail aantrekken. Maar ik trek het me wel aan. Hoe sneu ik het ook vind voor het collecteteam en alle andere keiharde werkers, ik collecteer niet meer voor deze organisatie, en denk nog na over het donateurschap. En de student die nu aanbelt en vraagt of we donateur willen worden van een organisatie die goed werk doet voor kinderen in arme landen, kan doorlopen. Het loont om studenten donateurs te laten werven, las ik vorig jaar in de krant. En hoewel er ook genoeg studenten zijn die vrijwilligerswerk doen omdat ze het nodig vinden, doen de studenten die donateurs werven voor goede doelen dat niet voor niets. Zij leren tijdens hun studententijd al dat werken voor goede doelen niet alleen op vrijwillige basis hoeft te gebeuren, maar ook lucratief kan zijn.
Hoe goed is nog het goede doel?